همانطور وعده داده بودم، مي خواهم كمي در مورد بيماري ام اس بنويسم. براي اينكه از سنگين شدن صفحه جلوگيري كنم، تصاوير را بصورت لينك در مطلب مربوطه قرار داده ام. پيشنهاد مي كنم، براي اينكه گيرايي مطالب بيشتر شود، تصاوير را در اين پست و پست هاي بعدي حتمآ ببينيد.
قبل از مطالعه اين پست، ذكر اين نكته ضروري است كه بيماري مولتيپل اسكلروزيس يك بيماري ناهمگون مي باشد. سير اين بيماري و علايم آن در بين افراد مختلف و حتي در يك بيمار، بسيار متغير و غير قابل پيش بيني است. بسياري از بيماران مبتلا به ام.اس زندگي طبيعي در پيش دارند و مدتها بدون علامت باقي مي مانند.
بيماري ام.اس با بروز ناگهاني علايم موسوم به عود يا relapse مشخص مي شود. اين علايم اغلب بعد از چند روز يا چند هفته به طور كامل يا ناقص رفع شده و بيمار وارد مرحله remission يا بهبود مي شود.
بيماري ام.اس يك بيماري ناهمگون و مادام العمر مي باشد كه مناطق (متعددي) از سيستم اعصاب مركزي را درگير ساخته منجر به ايجاد ضايعات موسوم به، اسكلروزدر مغز يا نخاع مي شود. به همين دليل به اين بيماري اسكلروز متعدد اطلاق مي شود.(شكل 1)
در بدن ما سيستم اعصاب مركزي (متشكل از مغز و نخاع) به عنوان مركز فرماندهي بدن، كنترل كننده حركات عضلات و دريافت كننده پيام هاي حسي از سيستم اعصاب محيطي (اعصاب حسي و حركتي) مي باشد.
مثال: در حين تماس با ليوان داغ، پيام از طريق اعصاب حسي محيطي به سيستم اعصاب مركزي منتقل مي شود. سيستم اعصاب مركزي تصميم مي گيرد كه ليوان داغ را رها كند( و دستور رها كردن ليوان را به اعصاب مركزي مي دهد) در نتيجه اعصاب محيطي به عضلات دستور مي دهد كه ليوان را رها كند.
پيام هاي الكتريكي در طول اعصاب انتقال يافته و باعث ارتباط مغز با مناطق مختلف بدن مي شود(شكل2) با معاينه رفلكس هاي عصبي، سيستم اعصاب بدن قابل ارزيابي مي باشد. (مثلا رفلكس آرنج يا زانو از طريق يك چكش رفلكس قابل آزمايش است). عملكرد رفلكس ها مي تواند به در تشخيص بيماريهاي مغز واعصاب كمك كند.
اهميت ميلين:
در مغز و نخاع، اعصاب توسط يك غلاف محافظ موسوم به ميلين پوشيده مي شوند. اين غلاف باعث افزايش سرعت انتقال عصبي مي شود. در حضور اين غلاف، پيغام هاي الكتريكي از مناطق فاقد غلاف موسوم به گره، به گره بعدي پرش مي كند و اين امر باعث انتقال سريع پيغام الكتريكي مي شود.(شكلa-3)
عواقب از دست رفتن ميلين:
در بيماري ام.اس، غلاف ميلين در اثر عوامل التهابي آسيب مي بيند. عوامل التهابي نه تنها به غلاف ميلين صدمه مي زند بلكه سلولهاي اليگود ندروسيت(سلولهاي مسئول ساخت غلاف ميلين در سيستم اعصاب مركزي) را نيز تخريب مي كند. در بيماري ام.اس مناطق التهاب و تخريب ميلين از طريق تصاوير MRI قابل تشخيص مي باشد.
در بيماري ام.اس، بدن انسان به دلايل ناشناخته ميلين دور اعصاب را بيگانه فرض كرده و اين مسئله منجر به ايجاد التهاب در طول مسر عصبي مي شود.
هنگامي كه ميلين توسط ماكروفاژها كه نظافت چي سيستم ايمني هستند خورده مي شود، آكسون اعصاب برهنه مي شود(آكسون دميلينه). اين آكسون ها نمي توانند به طور موثري پيام هاي الكتريكي را هدايت كنند و لذا پيام ها آهسته تراز گذشته منتقل مي شوند. در واقع با خورده شدن غلاف ميلين، پيام ها بايد طول اعصاب را كاملا طي كنند كه مسلما وقت گير تر از حالتي است كه اين پيام ها مي توانند از گره اي به گره ديگر پرش كنند. در نتيجه انتقال پيام آهسته يا حتي قطع مي شود.(شكلb-3)
با فرو كش كردن روند التهاب، مكانيسم هاي ترميم و بازسازي فعال مي شود و در برخي مواقع ميلين سازي مجدد و ترميم غلاف ميلين صورت مي گيرد(شكل 4)اين سيكل تخريب و ترميم بارها وبارها در سيستم اعصاب مركزي(مغز و نخاع) رخ مي دهد. در مواردي كه التهاب منطقه وسيعي را در بر مي گيرد ضايعاتي موسوم به پلاك بر جاي مي ماند كه به MRI قابل تشخيص است. در صورتي كه التهاب به طور مكرر در يك منطقه رخ دهد، عوامل ترميم كننده قادر به ترميم ضايعه نبوده و بنابراين آسيب دائمي عصبي برجاي مي ماند.
لذا در بيماران مبتلا به ام.اس علاوه بر تخريب ميلين ترميم غلاف هم صورت مي گيرد. محل ضايعات ايجاد شده در مغز و نخاع تعيين كننده نوع علايم ايجاد شده در بيمار مي باشد.
آسيب غلاف ميلين منجر به اختلال در هدايت پيغام هاي عصبي و اختلال عملكرد بيمار شده و منجر به بروز حمالات(عود) مي شود. بعد از ترميم ميلين، هدايت عصبي مجددا برقرار شده و منجر به بهبود بيمار مي شود.

ادامه دارد...